Thursday, November 3, 2016

किन गरें भोज बहिष्कार ?

- नमस्कार शाह -
नेपालगञ्ज नेपालकै एक पुरानो र ऐतिहाँसिक शहर हो । सुदुरपश्चिम र मध्यपश्चिमको व्यापारिक केन्द्र बिन्दु हो नेपालगञ्ज । बिविधतामा एकता नेपालगञ्जको पहिचान हो । सिमावर्ति शहर नेपालगञ्जले धेरै राष्ट्रिय हस्तिहरु जन्माएको छ, पाएको छ । संबिधानसभाको उपसभामुख र देशको कार्यकारी प्रमुख प्रधानमन्त्री प्राप्त गरिसकेको छ नेपालगञ्जले । थुप्रै कलाकार, साहित्यकार, वकिल, पत्रकारहरुले यहि नेपालगञ्जलाई आधार बनाएर राष्ट्रिय स्तरमा ख्याती कमाईसकेका छन् । हरेक क्षेत्रमा प्रगति गर्नेहरुमा नेपालगञ्जवासीहरुको नाम अग्रपंतिमा आउँछ तर विकासका नाममा नेपालगञ्जले भने अपेक्षा अनुरुप कहिल्यै प्रगति गर्न सकेन । भएका रानीतलाउ, वाटरपार्क, महेन्द्रपार्क कुनै बेलाका पर्यटयिक स्थलको रुपमा मात्रै परिचित बन्न पूगे, त्यति मात्र होईन, प्रसिद्ध शक्ति पिठ बागेश्वरी मन्दिरकै परिसरमा रहेको अन्त कतै नभएको जुँगे महादेवको मूर्ति जाने पुल समेत समयमा जिर्णाेद्धार नहुँदा कुनै बेला धरापमा पर्न सक्ने खतरा छ । नेपालगञ्ज पछि विकसित भएका थुप्रै शहरहरुले काँचुली फेरिसके तर नेपालगञ्ज उहि पुरानै गतिमा रुमल्लिईरहेको छ । फोहरी शहरको रुपमा आफुलाई चिनाईरहेको छ । राजनीतिक अस्थिरता, नेपालगञ्जलाई धरातल बनाएर अगाडी बढेकाहरुले आफ्नो दुनो सोझ्याउने काम बाहेक विकासका नाममा सिन्को नभााँचेकाले नेपालगञ्जको यो हविगत भएको हो । अर्काे महत्वपूर्ण कारण लामो समय स्थानीय निकाय जनप्रतिनिधि बिहिन हुनु पनि हो । कर्मचारीको हातमा यहाँको नगरपालिकाको बागडोर गएपछि नेपालगञ्जको पर्यटयिक स्थलहरु जिर्ण भए, विकास सुस्तायो । एक पछि अर्काे समस्या थपिँदै गए ।
नेपालगञ्जको विकासको महत्वपूर्ण समस्या भनेको सडक र ढल हो । बर्षाैं पहिले बनेको सडक र ढलका कारण नेपालगञ्ज कुरुप बन्दै गएको थियो भने बर्षेनि बर्षातमा नेपालगञ्ज डुव्दै आएको थियो । एसियाली विकास बैंकको सहयोगमा चार लेनको चौडा सडक र ढल निकाश गर्ने महत्वाकाँक्षि योजना नेपालगञ्जका अदरदर्शि नेता र लोभिपापीहरुका कारण पटक–पटक अन्य शहरहरुमा गएको चर्चा सँगै तीन बर्ष पहिले यस्तो महत्वाकाँक्षि योजना आउन लागेको जानकारी प्राप्त भएपछि दुई पक्षमा यहाँका भद्र, भलाद्मीहरु बाँडिए । एक पक्ष चारलेनकोे सडक बनाउने योजना कार्यान्वयन गर्नु पर्दछ भन्ने र अर्काे सर्वसाधारणका घर भत्काएर सडक चौडा पार्नु हुँदैन भन्ने । यो विवाद लामो समय चल्यो अन्ततः परिवर्तनकारी, विकासप्रेमी नागरिकहरुको समर्थनमा तत्कालिन नेपालगञ्ज नगरपालिकाका कार्यकारी अधिकृत लोक बहादुर सुनारले सडक च्यापेर बनाएका घरहरुमा डोजर लगाए, त्यस बेलाका प्रहरी प्रमुख बिक्रम सिंह थापा खरो भएर नगरपालिकाका पक्षमा उत्रिय ।
यसरि शुरु भयो– नेपालगञ्जको मुहार फेर्ने गरि सडक चौडा पार्ने कार्य । सुर्खेत सडक खण्डको कोहलपुर देखि राँझा देखि जमुनाह सम्मको सडक फराकिलो पार्ने ठेक्का पाए क्रमशः नेता बिक्रम पाण्डेको कालिका कन्सट्रक्सन र भारतिय कम्पनी पप्पु जे.भि.ले ।
एशियाली विकास बैंकको ऋण सहयोगमा कोहलपुर–राँझा खण्डको ११ किमी ७ सय मिटर खण्ड कालिका कन्स्ट्रक्सन प्रालि र रांझा–नेपालगन्ज–जमुनाहको १० किमी ५ सय मिटर खण्ड एएमआर पप्पु जेभीले २९ मार्च २०१३ मा २४ महिना भित्र काम सम्पन्न गर्नु पर्ने शर्तसँगै सम्झौता गरि काम थालेका थिए । दुवै खण्डको बजेट झण्डै ४८÷४८ करोड थियो । कालिकाले तोकिएको म्यादभन्दा आठ महिनाअगावै निर्माण पूरा गर्यो । ढल निर्माणको काम थपेर अहिले ६३ करोड बराबरको ठेक्का लिएको पप्पुले भने अनेक बाहना निकालेर डेढ वर्ष ढिलो गरिसकेको छ । अझै, रेलिङ र डिभाईडर हालेको
छैन । निर्माणको काम अपूरो, अधुरो छ । कालोपत्रे उत्रिन थालिसकेको छ ।
सडक निर्माणको अवधिमा हिँड्नै नसक्ने गरि धुलो खुवायो पप्पुले, बिहान, बेलुकी सडकमा पानी हाल्न पर्नेमा अटेर गर्दा त्यसका लागि पनि नागरिकहरु प्रशासननैं धाउनु पर्यो । स–साना योजनाहरु सञ्चालन गर्दा योजना स्थलमैं सुचना पार्टी राखि सबै विवरण पारदर्शी गर्नु पर्ने बाध्यकारी प्रावधान कानुनी रुपमैं सुनिश्चित भएका बेला करोडौं रकममा सडक निर्माण थालेको पप्पुले सो बारेको सूचना
(जानकारी मूलक) बोर्ड कहिँ, कतै टाँसेन न त यस अवधिमा कोही, कसैको पृष्ठपोषणनैं लिने कामनैं गर्यो । सडकमा चरम ढिलाई भएको, गुणस्तरहिन सडक निर्माण हुँदै गरेका आवाजहरु गुञ्जिईराखे, ति आवाजलाई न प्रशासनले सुन्यो, न सडकले, न त ठेकेदार कम्पनीलेलैं । दुई बर्ष सम्म कानमा तेल हालेर बसेको उक्त कम्पनी अन्ततः ठूलावडाहरुलाई भोज खुवाएर काम फत्ते गर्ने प्रपञ्चमा लाग्यो ।
यो गुणस्तरहिन सडकको बिषयमा म सूचना संकलन गरिरहेका थिएँ । त्यहि क्रममा जेष्ठ ५ गते पप्पुले नेपालगञ्जको सिटि प्यालेसमा साँझ पख अन्र्तक्रिया कार्यक्रम आयोजना गरेको छ भन्ने बारेमा सूचना पाएपछि म कार्यक्रममा बिशेष चाँसो लिएर सहभागि हुन गएँ । म जव उक्त कार्यक्रम स्थलमा पूगें, त्यहाँको माहोल अर्कै पाएँ । जहाँ मनमर्जी तरिकाले चिया, चिसो र खाजा खानपिन भईरहेको थियो भने खानाका लागि होटेलका कर्मचारी आवश्यक व्यवस्था मिलाउँदै थिए । हलमा खुट्टा टेक्ने ठाउँ थिएन, करिव सय जनाको उपस्थिती थियो । कार्यक्रममा उच्चस्तरिय व्यक्तित्वहरु  थिए । सामान्य व्यक्ति देखि बिभिन्न दलका कार्यकर्ता, नेता, उद्योगि, व्यवसायि, पत्रकार, वकिल लगाएत प्रहरी, प्रशासन प्रमुख र सभासद सम्मका व्यक्तिहरु उक्त कार्यक्रममा सहभागि थिए ।
म कार्यक्रम भित्र पस्दै गर्दा व्यानर विनाको कार्यक्रममा पप्पु कन्स्ट्रक्सनका प्रमुख हरि नारायण प्रसाद रौनियार बोल्दै थिए । करिव १ घण्टा बोलेका उनले स्थानीय प्रशासन, बिद्युत, टेलिकम, खानेपानी कार्यालय र स्थानीयवासीहरुबाट सहयोग नपाएकाले काममा ढिलाई भएको बताएका थिए । लामो समय भएको नाकावन्दि लगाएत कारणहरुले काम समयमा भएन—उनले भनेका थिए—अब काम ९८ प्रतिशत सम्पन्न भईसकेको छ, सडकमा पालिस लगाउन मात्र बाँकी छ । उनले सडक गुणस्तरिय भएको जिकिर गर्नुका साथै सडकको गुणस्तरियताको कुरा उठाउनेहरुले कुरा नबुझि कुरा उठान गरेको आरोप समेत लगाएका थिए । सञ्चार माध्यम पनि एकपक्षिय भएका छन्, यसमा मेरो चित्त बुझेको छैन—उनको भनाई थियो ।
सडकको बेहाल अवस्था देखिरहेका सबै व्यक्तिहरुलाई वेकुफ बनाउन खोज्दै ९८ प्रतिशत काम सकिएको भनेर उनले भाषण दिएपछि मलाई सहि नसक्नुको रिस उठ्यो । हतास मानसिकतामैं भएपनि सडक गुणस्तरिय भएको भनि पप्पु कन्स्ट्रक्सनका प्रमुख हरि नारायण प्रसाद रौनियारले अभिव्यक्ति दिए पश्चात बोलेका सडक डिभिजन कार्यालय नेपालगन्जका प्रमुख राजेश यादव सडक गुणस्तरिय भएको भनेर दुधको साँक्षि बिरालो बनिदिएपछि मेरो रिसको सिमा रहेन ।
यि दुई जनाले बोलेपछि छलफलका लागि सहभागिलाई समय दिईयो । सो क्रममा बोल्ने एकाध सहभागि बाहेक सबैले पप्पुको कामको आलोचना गरे । छलफलका लागि खुला गरिएको जानकारी पाए लगत्तै बोल्नका लागि मैले हात उठाउँदा समेत मेरो पालो पाँचौं नम्वरमा आयो । मैले शुरुमैं साँझ पख गलत नियतले कार्यक्रम आयोजना गरि भोज खुआउन थालेको भन्दै बहिष्कारको घोषणा गरे । जनताको आँखामा छारो हालि कमसल सडक बनाउने, अनि भोज, भतेर गरेर गल्ति अनुमोदन गराउने कार्य गलत हो— मैले कार्यक्रममा भने—गर्छु भनेको काम नगर्नु भ्रष्टाचार हो, पप्पुले समय सिमा भित्र काम नगरेर भ्रष्टाचार गरेको छ ।
प्राविधिक कुराहरु गरेर जनतालाई गुम्राहमा पार्न खोजेता पनि सर्वसाधारणले सडकको गुणस्तर राम्रोसँग बुझेको बताउँदै मैले हिम्मत भए सडकमा गएर जनताका गुनासो सुन्न पप्पुलाई चेतावनी दिएँ । म पछि बोल्ने धेरैले पप्पुको उछित्तो काडे स्थानीय शान्ति समिति, बाँकेका संयोजक तेज बिक्रम शाहले त मेरो कुरालाई समर्थन गर्दै गुणस्तरहिन सडक बनाउनेद्धारा गरिएको भोज बहिष्कार गर्नु पर्ने र भोजमा सहभागि हुनेको निगरानी गर्नु पर्ने समेत बताईदिए ।  कार्यक्रममा सडकको गुणस्तरियताका लागि रखवारी गर्दै आएको नेपालगञ्ज उद्योग बाणिज्य सँघका अध्यक्ष कृष्ण प्रसाद श्रेष्ठ माथि पप्पुका रौनियार खनिए । उनले अनावश्यक रुपमा कुरा नबुझि बाणिज्य सँघले पत्र काट्ने लगाएतका काम गरेको आरोप लगाए । जवाफमा अध्यक्ष श्रेष्ठले नागरिक सरोकारका बिषयमा कसैसँग नझुक्ने बताएका थिए ।
यसरी गलत नियतले आयोजना गरिएको भोज बहिष्कार गर्न आह्वान गरिसकेपछि सबै उठेर हिँड्लान् भन्ने मेरो अनुमान गलत सावित गरिदिए धेरैले । छलफल सकिनै बित्तिकै पूर्व घोषणा गरिए बमोजिम म र स्थानीय शान्ति समिति, बाँकेका संयोजक तेज बिक्रम शाह भोज बहिष्कार गरि कार्यक्रम स्थलबाट बाहिरियौं । बाहिरिदै गर्दा पप्पुका प्रमुख हात जोड्दै भोजमा सरिक भईदिन अनुरोध गर्दै थिए हामी बाहिरियौं । हामी पछि बाँकेका प्रमुख जिल्ला अधिकारी रविलाल पन्थ, सहायक प्रजिअ गञ्ज बहादुर एम.सी., बाँकेका प्रहरी नायव उपरिक्षक भिम किरण बोगटी, नेपालगञ्ज उद्योग बाणिज्य सँघका अध्यक्ष कृष्ण प्रसाद श्रेष्ठ, नेपाली काँग्रेश, बाँकेका पूर्व सभापति कृष्णमान श्रेष्ठ, अधिवक्ता प्रहलाद बहादुर कार्की लगाएत हामी पछि भोज बहिष्कार गरेर कार्यक्रमबाट बाहिरिए भने कार्यक्रम नसकिँदै नेपाल पत्रकार महासँघ, बाँकेका पूर्ब अध्यक्ष शुक्रऋषि चौलागाईं, निरज गौतम, नेपाली काँग्रेशका नेता सुनिलनरसिंह राणाले कार्यक्रम बहिष्कार गरेर निस्किसकेका थिए । तर तीन दर्जन बढि बिभिन्न क्षेत्रका बौद्धिक व्यक्तित्वहरु उक्त भोजमा सरिक भए ।
नेपालगञ्जको राँझा देखि जमुनाह सम्मको ४ लेन फराकिलो सडक निर्माण गर्ने जिम्मेवारी लिएको पप्पु कन्सट्रक्सनले सम्झौता अवधि भित्र काम सम्पन्न गर्न नसक्नुका साथै गुणस्तरहिन सडक निर्माण गरेपछि जन आक्रोश बढिरहेको थियो । अझ यो भोजले उसको असलि चरित्र उदाँगो पारिदियो ।
काम गर्न थालेको ३ बर्ष सम्म नागरिकहरुका गुनासाहरुलाई वेवास्ता गर्दै कानमा तेल हालेर बसेको उक्त कन्सट्रक्सनले भोज, भतेर सहितको कथित अन्र्तक्रिया कार्यक्रम गरेपछि सर्बसाधारणहरु गुणस्तरहिन सडकका बिरुद्ध सडकमा ओर्लिन बाध्य भए ।
निर्माण भइरहेको राँझा देखि जमुनाहा सम्मको १०.५० कि.मी. सडक भद्रगोल स्थितिमा पूगेको, निर्माणाधीन रहेकै स्थितिमा सडक विभिन्न स्थानमा भत्किएको, खाल्डो परेको र अधुरो रहेको अवस्थामा भोज गरिएको समाचार पत्रपत्रिकामा प्रकाशन हुनुका साथै भोज आयोजना गरिएको लगत्तै सामाजिक सञ्जाल फेसबुकको भित्ता भोजकै बिरोधमा रंगियो । केही सञ्चार माध्यमले निरन्तर उक्त बिषय उठान गरिदिएपछि त यो बिषयले चर्काे रुप लियो ।  यसै बिषयलाई लिएर बिभिन्न बिद्यार्थी सँगठनहरुले सयुक्त रुपमा बिरोध जनाउँदै बिज्ञप्ती जारी गरे । उता भोजमा सहभागि नभएको भन्दै प्रतिकृया जनाउने र बिज्ञप्ती प्रकाशन गर्ने लहरनैं चल्यो । पप्पुले भोज गरेको दुई दिन पछि बिज्ञप्ती जारी गर्दै भोजनैं नगरेको र बिल कसैको पनि भुक्तानी नगरेको बताएर थप चरित्र उदाँगो पार्यो ।
यसरी सडक सुधारका लागि हामी एक्यवद्ध हुँदै जेष्ठ ११ गते गुणस्तरिहिन सडक निर्माणका बिषयमा बिरोध प्रर्दशन गर्ने निर्णयमा पूग्यौं र त्यहि किसिमको तयारीमा लाग्यो । हाम्रो आह्वानलाई स्विकार्दै सयौं व्यक्तिहरु सडकमा आए, ऐक्येवद्धता जनाउन । सडक सुधारका लागि बिभिन्न नारावाजी गर्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा पूगि ज्ञापन पत्र दियौं । ज्ञापन पत्र पाए लगत्तै बाँकेका प्रमुख जिल्ला अधिकारीले सडकलाई पत्र लेखि तत्काल सडक सुधार गर्न र सो बारे यथार्थ जानकारी दिन निर्देशन सहितको पत्र काट्ने काम गरे । सडकले काम भईरहेको, सडक निर्माणका क्रममा भएका कमि, कमजोरी सुधार्न ठेकेदार कम्पनीलाई निर्देशन दिएको जवाफ दियो । हामी जनता जगाउन लागिरह्यौं, कहिले फोटो प्रर्दशनी गरेर, कहिले सरोकारवालाहरुसँग अन्र्तक्रिया लगाएतका कार्यहरु गरेर । यो अभियान पश्चात सडकमा रेलिँग हाल्दै गरेको, कल्भर्ट बनाउँदै गरेको, डिभाईडर बनाउँदै गरेको दृश्य हामीले देखिरहेका छौं । पछिल्लो पटक प्रशासन कार्यालय पूगेर पुनः बाँकेका प्रजिअको गम्भिर ध्यानाकर्षण गराउँदै सडक सुधारका लागि भईरहेको प्रगति बारे जानकारी लिएका छौं । प्रजिअ रविलाल पन्थले तत्काल सर्बपक्षिय सरोकारवालाहरुको बैठक आयोजना गरि सडक सुधारका लागि ठोस पहल गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । सडक सुधार नहुञ्जेल सम्म हाम्रो प्रयास रोकिनेछैन, हामी निरन्तर लागिरहनेछौं केवल यहाँहरुको सहयोग र समर्थनमा ।


Wednesday, January 27, 2016

भ्रष्टाचारमा नेपाल १३० औं स्थानमा

काठमाडौं, माघ १३ 

 ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनल (टी.आई) द्वारा आज  Corruption Perception Index (CPI)-2015 भ्रष्टाचार अवधारणा सूचकाड्क २०१५ सार्वजनिक गरिएको छ । CPI- 2015 ले १६८ देशमा सार्वजनिक क्षेत्रमा भ्रष्टाचारबारे अवधारणा मापन गरेको छ । यो सर्वेक्षणले भ्रष्टाचार विश्वभर प्रमुख समस्याका रुपमा रहेको पनि देखाएको छ । साथै नागरिकले सडकबाटै भ्रष्टाचारको विरोध गरी सत्ता र शक्तिमा रहेकाहरुलाई सचेत गराएको वर्षका रुपमा पनि लिइएको छ ।

कम भ्रष्टाचार भएका देशमा प्रेस स्वतन्त्रता, बजेट पारदर्शिता, शक्तिमा रहेकाहरुको सदाचार, निष्पक्ष न्यायालय र भ्रष्टाचार व्याप्त भएका देशहरुमा द्वन्द्व तथा युद्ध, दयनीय शासन प्रणाली, कमजोर सार्वजनिक निकाय र नियन्त्रित प्रेस स्वतन्त्रताजस्ता पक्षहरुलाई सीपीआई २०१५ ले औंल्याएको छ ।

यसवर्ष दुई तिहाईभन्दा बढी मुलुकले सीपीआईमा ५० भन्दा कम अंक प्राप्त गरेका छन् । सीपीआई २०१५ ले धेरै राष्ट्रहरुमा भ्रष्टाचार घटेको तर नेपाललगायतका केही मुलुकमा भने भ्रष्टाचार बढेको अवधारणा उजागर गरेको छ । विश्वसनीय अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरुले गरेका विभिन्न सर्वेक्षणको आधारमा टी आईद्वारा तयार गरिएको यस सूचकाड्ढमा १०० अड्ढले अति स्वच्छ र ० अड्ढले अति भ्रष्टाचार रहेको जनाउँछ । टीआईले यो सूची सन् १९९५ देखि प्रत्येक वर्ष सार्वजनिक गर्दै आएको छ भने यस सूचीमा नेपाललाई २००४ देखि समावेश गरिएको छ ।

विगत १ वर्ष भित्र ९२०१४।१५० विश्व वैंक, वल्र्ड इकोनोमिक फोरम, बर्टेल्सम्यान फाउन्डेशन, वल्र्ड जस्टिस प्रोजेक्ट र ग्लोवल इनसाइट समेत गरी ५ वटा संस्थाद्वारा गरिएका सर्वेक्षणका आधारमा नेपालले सीपीआई २०१५ मा २७ अड्क ९गत वर्ष भन्दा २ अंक कम० पाएको छ ।

ती सर्वेक्षणमा क्रमशः विश्व वैंकले सरकारद्वारा सार्वजनिक क्षेत्र र पदाधिकारीहरुको काम कारबाहीमा निगरानीको स्थिति र नागरिक समाजलाई राज्यका काम कारबाहीको जानकारीमा पहुँच, वल्र्ड इकोनोमिक फोरमले आयात निर्यात, सार्वजनिक सेवा, कर भुक्तानी, ठेक्कापट्टा र न्याय प्राप्तिका लागि दिनुपर्ने घुसस बर्टेल्सम्यान फाउन्डेशनले सार्वजनिक पद दुरुपयोगमा नियन्त्रणको स्थितिस वल्र्ड जस्टिस प्रोजेक्टले सरकार, न्यायालय, संसदका प्रतिनिधिहरुद्वारा निजी स्वार्थको लागि पदको दुरुपयोगको अवस्था≤ र ग्लोवल इनसाइटले व्यापार व्यवसायमा भ्रष्टाचारको अवस्था जस्ता विषयहरु समेटेका छन् ।

यस वर्षको सीपीआईमा बर्टेल्सम्यान फाउन्डेसन र वल्र्ड जस्टिस प्रोजेक्टले नेपाललाई दिइएको स्कोर तल झरेको देखिन्छ । यसले पदको दुरुपयोग गर्ने सार्वजनिक पदाधिकारीमाथि कारबाही कम भएको, नियन्त्रण प्रभावकारी नभएको, राज्यका प्रमुख अगका पदाधिकारीबाट लाभका लागि पदको दुरुपयोग हुने गरेको तर्फ संकेत गर्दछ । समग्रमा नेपालमा भ्रष्टाचार नियन्त्रणको विषयले प्राथमिकता नपाएको र राजनीतिक नेतृत्व यसप्रति संवेदनशील हुन नसकेको तथ्य उजागर भएको छ ।

यस वर्षको सूचीमा समावेश १६८ देशमध्ये डेनमार्क कूल १०० मा ९१, अड्ढ प्राप्त गरी सबैभन्दा कम भ्रष्टाचार हुने मुलुक भएको छ भने सोमालिया र उत्तर कोरिया ८ अड्ढ प्राप्त गरी सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुकका रुपमा सूचीकृत भएका छन् ।

दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरुमध्ये भुटानले ६५, भारतले ३८, श्रीलड्ढाले ३७, पाकिस्तानले ३०, नेपालले २७, बंगलादेशले २५ र अफगानिस्तानले ११ अड्ढ पाएका छन् । मालद्विभ्स यो सूचीमा समावेश छैन । सि।पी।आई। २०१५ सम्बन्धी ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलद्वारा जारी गरिएका प्रेस विज्ञप्ति र सूचकाड्ढसमेतको पूर्ण विवरण  www.transparency.org/cpi  मा उपलब्ध छ ।
Share this article :

Tuesday, September 8, 2015

पृथक जन्म दिन


धेरै जसोले आफ्नो वा आफ्ना सन्तानको जन्म दिन केक काटेर, भोज, भतेर गरेर, रेष्टुँरामा फजुल खर्चेर मनाउँछन् तर कोहलपुर स्थित चार बालबालिकाका अभिभावकले भने बालगृहलाई सहयोग गरेर जन्म दिन मनाएका छन् ।
कोहलपुर स्थित नोवेल प्रि मण्टेश्वरी स्कुलले बालबालिकाहरुको जन्मदिन पृथक मनाउने वातावरण तयार गरिदिएपछि उनीहरुले जन्मदिन पृथक रुपमा मनाएका हुन् ।
उक्त मण्टेश्वरीमा रहेका ४ बर्षिया प्रस्नेहा घतांग, ५ बर्षिया हिमाँशु भट्राई, २ बर्षिय निरज बुढाथोकी र ३ बर्षिय अश्विन थापाका अभिभावकहरुले जन्मदिनका अवसरमा रझेना स्थित नवजीवन केन्द्रद्धारा सञ्चालित बाल गृहलाई १ महिना पूग्ने खाद्यान्न सामाग्रि हस्तान्तरण गरेका थिए ।
 नोवेल प्रि मण्टेश्वरी स्कुलले आज कोहलपुरमा आयोजना गरेको शुभकामना आदान”प्रदान तथा जित बिशेष कार्यक्रममा बालगृहका अध्यक्ष ऐन बहादुर घर्तीलाई उक्त सहयोग हस्तान्तरण गरिएका हो । मण्टेश्वरीमा रहेका बालबालिकाहरुको जन्मदिन सामाजिक कार्यमा लगाएर मनाउने गरिएको उक्त मण्टेश्वरीकी सञ्चालक लुना बुढाथोकीले बताईन् ।
कार्यक्रमका प्रमुख अतिथी बासका कार्यकारी निर्देशक नमस्कार शाहले सामाजिक कार्यमा सहभागिता बढ्नु सकारात्मक काम भएको बताए । उनले मानविय सेवामा उत्प्रेरित हुन सबैलाई आग्रह समेत गरे । कार्यक्रममा कोहलपुर जेसिसका महासचिव नवराज उपाध्याय, नवजीवन केन्द्र, बालगृह रझेनाका अध्यक्ष ऐन बहादुर घर्ती, स्थानीय उद्यमी प्रदिप भट्राईले मन्तव्य व्यक्त गरेका थिए भने गायिका भावना जि.सी.ले गित गाएकि थिईन् ।
कार्यक्रमका अतिथीहरुलाई प्रमुख अतिथी शाहले मायाको चिनो प्रदान गरेका थिए भने प्रमुख अतिथीलाई आयोजकका तर्फबाट लुना बुढाथोकीले मायाको चिनो प्रदान गरेकि थिईन् ।  मण्टेश्वरीमा रहेका बालबालिका, अभिभावक तथा सरोकारवालाहरुको सहभागिता रहेको उक्त कार्यक्रमको समापन सञ्चालिका लुनबा बुढाथोकीले गरेकि थिईन् भने सञ्चालन अनु बुढाथोकीले गरेकि थिईन् ।

Saturday, August 1, 2015

राष्ट्रसेवक कर्मचारी अख्तियारको फन्दामा

अख्तियारको सक्रियता पश्चात अत्तालिएका भ्रष्टहरुले घुस असुल्ने बिभिन्न तरिकाहरु अवलम्वन गरिरहेका छन् । शनिवार घुस लिँदा अख्तियारले के गर्ला र भन्ने मानसिकता बोकेर घुस खल्तिमा भर्ने एक राष्ट्रसेवक कर्मचारी साउन १६ गते अख्तियारको फन्दामा परेका छन् । बत्ति जडान गरिदिने नाममा एक सेवाग्राहीबाट लिएको २५ हजार रकमको थैलो बोकेर बाटो तताउने क्रममा नेपाल बिद्युत प्राधिकरण नेपालगन्ज बितरण केन्द्रका ईलेक्ट्रिकल सुपरभाईजर मानपुर टपरा ९ बर्दिया घर भएका बिनोद पण्डित पक्राउ परेका छन् । शनिबारको दिन कार्यालयमा नै सेवाग्राहीलाई बोलाएर उनले सो रकम लिएका थिए । 
साउन १५ गते मात्रै अख्तियारले जिल्ला बन कार्यालय बाँकेका निमित्त बन प्रमुख बद्रुद्दिन खाँ लाई नगद ४० हजार सहित पक्राउ गरेको थियो । यसरी रंगेहात पक्राउ पर्नेहरुको सँख्या ९ पूगेको छ ।

Tuesday, July 21, 2015

सुझाव दिऔं

नयाँ संबिधानको प्रारम्भिक मस्यौदामा अख्तियारलाई साँघुरो पार्न खोजिएको छ । नयाँ संविधानमा सार्वजनिक पद धारण गरेका व्यक्तिहरुले भ्रष्टाचार गरि अख्तियारको दुरुपयोग गरेको सम्बन्धमा आयोगले अनुसन्धान गर्न सक्ने उल्लेख गरिएता पनि अख्तियारको अनुसन्धान दायरा भित्र न्यायधिश, सेना, संबैधानिक आयोगका पदाधिकारी लगाएतलाई नराखि अख्तियारलाई कमजोर बनाउन खोजिएको छ । अहिले अख्तियारले गर्दै आएको अनुसन्धान, तहकिकात र अभियोजन गर्ने अधिकार कटौती गरि अनुसन्धान गर्ने अधिकारमा मात्र सिमित गरिएको छ । जसबाट मुलुक भ्रष्टाचारको डरलाग्दो चक्रव्यूहमा फस्ने निश्चित छ । तसर्थ आआफ्नो क्षेत्रबाट नयाँ बन्ने संबिधानमा अख्तियारलाई बिशेष अधिकार सहित भ्रष्टाचार बिरुद्धको शक्तिशालि आयोग बनाउनका लागि सुझाव दिऔं ।

Sunday, March 22, 2015

शिष्टाचार अभियानको थालनि गरौं


नमस्कार शाह
जिल्ला कृषि बिकास कार्यालय, बाँकेले निजामति दिवसको अबसरमा केही बर्ष अघि कार्यालयमा आएका सेवाग्राहीहरुलाई फुलमाला लगाएर स्वागत गरेको थियो । जुन कार्यको प्रसंशा उल्लेख्य मात्रामा भएको थियो । तर यस्ता शिष्टाचारपूर्ण कार्य सरकारी कार्यालयहरुद्धारा कमै मात्रामा आयोजना हुन्छन् । समय सापेक्ष रुपमा सेवाग्राहीहरु प्रति जवाफदेहिता अभिबृद्धि गर्नका लागि सेवादायि सँस्थाहरुले सकारात्मक कामको थालनि गर्नु पर्दछ ।
बिश्वका धेरै मुलुकका सरकारी कार्यालयहरुले कार्यालयमा आएका सेवाग्राहीहरुलाई फुल दिएर, मुस्कुराएर, हात जोडेर नमस्कार गर्नका लागि सेवाग्राही सत्कार कक्ष बनाएका हुन्छन्, जुन कक्षमा कार्यरत कर्मचारीहरुले सेवा लिन आएका सेवाग्राहीहरुलाई स्वागत र बिदाई गर्ने काम गर्दछन् तर यहाँ त्यस्तो स्वागत कक्ष त टाढाको कुरा भयोे पटक पटक सेवाग्राहीहरुले हात जोडेर नमस्कार गर्दा पनि अनुहारमा नहेरिदिने सेवाप्रदायकहरु छन् । राम्रो संग नबोलिदिने र राम्रो व्यवहार नगरिदिने सरकारी रबैयाका कारण सेवाग्राहीहरु सरकारी कार्यालयमा जाँदा नाक खुम्च्याउँछन्, गैर सरकारी संस्था र निजि क्षेत्रका कार्यालयहरुमा गएर खुलेर कुरा गर्ने सर्बसाधारण सरकारी कार्यालयमा गएर आँखामा आँखा जुधाएर आफ्ना कुरा राख्न सक्दैनन् । केही बर्ष अघि बाणिज्य बिभाग र भन्सार बिभागमा मुस्कान सहितको सेवा शुरु भएको थियोे, अहिले पनि केही सरकारी कर्मचारी आफु कहाँ सेवा लिन जानेहरुलाई उनी जुरुक्क उठेर हात जोडेर नमस्ते गर्छन् र पनि उनीहरु सानो भएका छैनन, के अरुले पनि त्यस्तो शिष्टाचार शुरु गर्न सक्दैनन् ?
६ देखि ७ घण्टाका लागि मात्रै म सरकारी कार्यालयको प्रमुख वा कर्मचारी हुँ, त्यसपछिको १७ देख १८ घण्टा म पनि अरु नागरिक जस्तै सेवाग्राही हुँ भन्ने कुरा अब सबैले बुझ्न जरुरी छ । चाहे राष्ट्रिय सर्तकता केन्द्रले होस् या अन्य कुनै गैससले होस्, ति सबैले गरेको सर्बेक्षणले नागरिक सरकारी कर्मचारीको व्यवहारबाट सन्तुष्ट छैनन् र यि दुई बिचको सम्बन्ध पनि सुमधुर छैन भन्ने देखाएकोछ ।
यो बिद्यमान अबस्थालाई अन्त्य गरि सेवाग्राहीमैत्री सरकारी कार्यालय बनाउनका लागि अब सरकारी कार्यालयहरुले सेवाग्राहीलाई सन्तुष्ट पार्न सक्नु पर्दछ । जसका लागि ाष्चकत अयmभ, ाष्चकत कभचखष्अभ को निती अवलम्बन गर्नु पर्दछ भने अशक्त, अपाँग, जेष्ठ नागरिक, नावालक र महिलालाई सेवा प्रदान गर्दा बिशेष प्राथमिकता दिनु पर्दछ । छोटो समयमा तत्काल सेवा दिदै सेवा दिन नसके सेवा उपलब्ध हुन नसक्नुको स्पष्ट कारण सेवाग्राहीलाई दिई जवाफदेहिता प्रर्दशन गर्नु पर्दछ । सरोकारवालाहरु बिच सहकार्यको बिकास गरि सुझाब र गुनासो सुन्ने प्रभाबकारि व्यवस्था गर्नु पर्दछ । त्यति मात्र नभई स्थानीयस्तरका सेवाप्रदायकले सेवाग्राही नागकिसँग गरिने व्यवहारमा सुधार गर्नका लागि सरकारी निकायहरुले शिष्टाचार अभियान सञ्चालन गर्न जरुरी छ ।
यस्तो अभियान कम्तिमा बर्षको दुई पटक सञ्चालन गर्न सकिन्छ । यस्तो अभियान सञ्चालन गर्दा सेवाप्रदायकले सेवाग्राहीसँगको व्यवहार, सम्पर्क गर्ने र बोल्ने तरिका, हाउभाउ र प्रर्दशनमा मिठास र बिनम्रता ल्याउज जरुरी छ, जुन अभियानको बारेमा सम्बन्धित कार्यालयले पहिलेनैं सार्वजनिक रुपमा जानकारि दिनु पर्दछ । कार्यालयले शिष्टाचार अभियान सञ्चालन गर्दा बिभिन्न पक्ष मध्ये कुनै एक पक्ष वा एक भन्दा बढि पक्षलाई लिएर गर्न सक्दछ । शिष्टाचार अभियान भित्र स्रोतको सार्बजनिकरण, पारदर्शी कार्य संचालन, जवाफदेही कार्य शैली,  नियमित सुचना प्रबाह, आवधिक कार्य योजना, कार्य प्रबाह तालिका, नतिजामुलक कार्य तालिकाको तयारी,  कार्यगत लक्ष तथा कार्य सम्पादन परिसुचक तय, कार्यक्रम र प्रगतिको सार्बजनिकरण, सहजिकरण समिति गठन, प्रभाबकारी बैठक व्यवस्थापन,  नागरिक गुनासो व्यवस्थापन, नागरिक बडा पत्र, समयबद्ध सेवा, हेल्प डेस्क,  सेवा केन्द्रहरुको नक्शा, सेवा सम्बन्धि नारा घोषणा, कार्यक्रम बर्ष घोषणा,  सार्बजनिक सुनुवाई,  नमुना कार्यालयको घोषणा, सेवा प्राप्तिको उत्प्रेरणा,  बैकल्पिक कर्मचारीको व्यवस्था,  कार्यालयको सुव्यवस्था, संचार सुबिधा, टोकन प्रणाली, उजुरी पेटिकाको व्यवस्था, सदाचार पद्धति, सत्बिचार र चिन्तन, मुस्कान सेवा, सार्बजनिक शाखमा अभिबृद्धि आदि पर्दछन् ।
यि गतिबिधि मध्ये कुनै पनि गतिबिधि सम्बन्धित कार्यालयले सञ्चालन गर्न सक्दछन्, जसबाट सेवाग्राहीहरुले फरक कुराको अनुभुत गर्न पाउन् । हालै बाँकेको साईगाउँ गाबिसले १६ औं गाउँ परिषदबाट साईगाउँवासीको आवाज, भ्रष्टाचारमुक्त समाज भन्ने बर्ष नारा घोषणा गरेको छ । हो यहि हो शिष्टाचार अभियानको शुरुवात । यस्तो सुरुवात अब सबै सरकारी कार्यालयले गर्नु पर्दछ । आफ्नो अस्तित्व कसैले स्विकारिदिओस् भन्ने लाग्छ भने पहिले आफुले अरुको अस्तित्व स्विकार गर्नु पर्दछ, अनि मात्र उसले आफ्नो अस्तित्व स्विकार गर्दछ । तसर्थ सकारात्मक कामको थालनि अब शिष्टाचार अभियानबाट गर्नु पर्दछ, जसबाट सेवादायि र सेवाग्राहीहरु बिचको सम्बन्ध सुमधुर हुने आशा गर्न सकिन्छ ।